Percy Bysshe Shelley (1792–1822) en ünlü İngiliz romantik şairlerindendir. Ozymandias ile To a Skylark (Tarla Kuşuna) gibi klasik eserleri ve Prometheus Unbound (Prometheus Zincirini Kırdı) adlı destanıyla da tanınmaktadır. Radikal politik görüşlere sahip bir ateistti. Bu nedenle Shelley yaşarken sürekli dışlanmış, değeri ölümünden sonra anlaşılmıştır. Günümüzde İngiliz edebiyatının eserleri en çok derlenen yazarları arasında yer almaktadır.
Doğumu ve Hayatı
Üst sınıfa mensup Percy Bysshe Shelley’in geçmişi onun gelecekteki radikalizmine ilişkin pek az ip ucu vermektedir. Şairin babası toprak sahibi küçük bir aristokrat ve İngiltere’nin Sussex bölgesinde parlamento üyesiydi. Shelley, Eton Koleji’ne ve ardından Oxford Üniversitesi’ne gitmiştir. Oxford’a girişinden bir yıl sonra ateist olduğu için okuldan uzaklaştırılmıştır.
The Necessity of Atheism (Ateizmin Gerekliliği) adlı kışkırtıcı bir risale yazmış ve tüm tepkilere rağmen bu metnin arkasında durarak akademisyenleri çileden çıkarmıştı: “Kafası çalışan herkes herhangi bir tanrının varlığına dair ortada hiçbir delilin olmadığının farkına varmalı,” diye yazmıştır.
Percy Bysshe Shelley hayatının geri kalan kısmında şiirler yazdı. Kendisi gibi Romantik şairler olan arkadaşları John Keats (1795–1821) ve Lord Byron (1788–1824) ile birlikte Avrupa’yı dolaştı. Ateizmi, vejetaryenliği ve sosyalizmi destekleyen yazılar kaleme aldı. Radikal politik eğilimlerine ek olarak Romantikler doğaya da büyük bir ilgi beslemekteydiler. Doğayı yüce olarak adlandırıyorlardı. Onlara göre insanlar asıl korku ve huşu duygularını din değil doğa karşısında deneyimlemişti.
Percy Bysshe Shelley 1820 yılında To a Skylark adlı şiirini yazdı. Bu şiir, Romantizmin pek çok yaygın temasını işlemekteydi. Shelley’nin bir gün İtalya’da yürüyüş yaparken karşılaştığı bir kuştan ilham alarak yazdığı şiir, bu kuşun şakıyarak söylediği şarkının basit ama yüce “sanatını” övmekteydi:
Selam sana şen ruh!
Bir kuş değilsin asla,
Cennetten ya da onun yakınından,
Akıttın tüm gönlümü
Tasarlanmamış sanatın cömert akışında.
Percy Bysshe Shelley 1811 yılında bir meyhane işletmecisinin kızıyla evlendi. Ancak üç yıl sonra romancı Mary Wollstonecraft (1797–1851) ile birlikte yaşamak için karısını terk etti. Aldatılan eşi 1816 yılında intihar edince Shelley hemen Wollstonecraft ile evlendi. Otuzuncu doğum gününden kısa bir süre önce, geçirdiği bir deniz kazası sırasında boğularak öldü.
Ek Bilgiler
- Shelley’in ikinci eşi Mary, feminist felsefeci Mary Wollstonecraft’ın (1759–1797) kızı ve “Frankenstein’in (1818) yazarıdır.
- “Ozymandias” adını, devasa heykellerini yaptıran firavun 2. Ramses’in (MÖ 1303-1213) diğer isminden almaktadır.
- Shelley ateist olmasına rağmen kalbi Roma’daki Protestan mezarlığına gömülmüştür. Mezarında Latince “Cor Cordium” (Kalplerin Kalbi) yazmaktadır.