Tarih

Yurtsuz John ve Magna Carta

kral johnYurtsuz John namı ile tanına İngiltere kralı John, Akitenya düşesi Eleanor‘un oğluydu ve 1167 ile 1216 yılları arasında yaşamıştı. Fransa ile yaptığı pek çok savaşı kaybetmiş ve bu yenilgilerin sonunda daha ağır vergiler koyarak  halkının nefretini kazanmıştır. baskıcı politikalarından bunalan Baronlar 1215 yılında bir isyan başlatmış ve isyanın sonunda Kral John Magna Carta’yı imzalamak zorunda kalmıştı. Magna Carta İngiliz ve Amerikan anayasalarının temeli sayılan bir belge olup kral’ın yetkilerini kısıtlamaktaydı.

John’un “Yurtsuz” lakabıyla anılmasının sebebi babası Henry’nin sağlığında ülkeyi çocukları arasında paylaştırmak istemesi ve John’a hiç toprak vermemesiydi. Yani “Yurtsuz John” adıyla anılmasının nedeni, babası tarafından “topraksız” bırakılmasıydı.

Kral John, II. Henry ve Akitanyalı Eleanor’un beşinci ve en küçük oğluydu. Ağabey’i Richard 1189’da kral oldu ama bir yıl sonra Haçlı seferlerinde savaşmak için ülkeden ayrıldı. Richard’ın 4 yıllık yokluğunda ülkeyi John yönetti. Bu dönemdeki haksızlıklar ve yoksulluk, Robin Hood adlı anonim öyküde anlatılmaktadır.

Richard haçlı seferlerinde Selahattin Eyyubi’ye karşı savaşırken John ağabeyinin öldüğü yada savaşta zayi olduğu dedikodularını yaymaya başladı. Aslında Richard Haçlı Seferinden dönüşünde Avusturya Dükü tarafından esir alınmış ve İmparator VI. Henry’e teslim edilmişti. İmparator Richard için fidye istiyordu.

John durumu fırsata çevirme adına Paris’e gitti ve Kral Philip ile müttefiklik anlaşması yaptı. Anlaşmayı sağlamlaştırma adına karısını boşayarak Philip’in kızkardeşi Alys ile evlendi fakat evlilik Eleanor tarafından onaylanmadığı için gerçekleşmedi.

Bu esnada İngiltere’de Richard taraftarı baronlar John’un etrafında toplanan asiller ve askerlerle çarpışmaya başladı. Askeri anlamda daha zayıf olan John ateşkes ilan etmek zorunda kaldı. 1194 yılında Kral Richard İngiltere’ye döndü ve John Normandy tarafına çekilerek ağabeyinden af diledi.

Richard’ın ölümünden sonra John tekrar tahta geçti. Kısa süre içinde Fransa ile savaşlar başladı. John Fransa ile yapılan savaşları desteklemek amacıyla kurulan İngiltere’nin ilk donanmasının babası sayılmaktadır. Askeri faaliyetlerin mali yükünü hafifletmek için baronların üzerine daha fazla vergi yükü bindirdi. Aynı zamanda İngiliz Yahudi iş çevreleri de bu vergi yüklerinden hoşnutsuzdu. tüm bu harcamalara rağmen John İngiltere’nin Normandiya dahil olmak üzere Fransa’da ki tüm topraklarını kaybetti. 1209 yılında Canterbury başpsikoposunu kimin seçeceği konusunda papa ile anlaşmazlığa düşünce Hristiyanlıktan da afaroz edildi.

Afaroz edilmesi, vergi politikası ve halkın ona karşı hoşnutsuzluğunu günden güne artırdı.  Baronlar peş peşe isyan etmeye başladılar. Sonunda John 25 baronla Runnymede’de biraraya geldi. Burası Londra yakınlarına bataklık bir bölgeydi. İsyanların durması ve barış karşılığında John Magna Carta’yı imzalamak zorunda kaldı. Magna Carta’nın en önemli maddeleri;

  • Asillerin ödediği miras vergisinin azaltılması
  • Kralın hiç bir tazminat ödemeksizin mallara el koymasının yasaklanması
  • Cezanın suça uygun olması prensibi
  • Suçu kanıtlanamayan kimsenin suçsuz kabul edilemesi (Habeas Corpus ilkesi)

Magna_CartaMagna Carta’nın 17 adet orijinal kopyası halen mevcuttur. Bunlardan biri 2007 yılında 21,3 milyon dolara bir özel sermaye fonunun avukatına satılmıştır. A.B.D’deki tek kopya Washington’daki Ulusal   Arşiv’de sergilenmektedir.

Magna Carta’nın imzalanmasından sonra barış yine de gerçekleşmedi. 1215 yılında isyanlar yine başladı.  Hoşnuzsuz asiller I. baronlar savaşını başlattı. Sonraki yıl John öldü ve yerine oğlu III. Henry geçerek barışı gerçekleştirdi.

Kral John’un ölümünden sonra Kraliyet ailesi John isminden uzak durdu. Bu adın hiç bir prense verilmemesi yazılı olmayan bir kural haline geldi.