Ateşli bir serbest piyasa taraftarı ve hükümet müdahalesi karşıtı olan Robert Nozick (1938–2002) 20. yy’ın son döneminin en etkili siyaset felsefecilerindendi. Özellikle muhafazakarlar ve liberaller üzerinde etkili oldu. Nozick onlar için sosyal refah politikalarına, sendikalara ve yüksek vergilere getirdiği detaylı eleştirilerle son derece saygın bir kişilikti.

Doğumu ve Hayatı

Robert Nozick göçmen bir ailenin çocuğu olarak Brooklyn’de doğdu. Başlarda kendisini bir sosyalist olarak tanımlıyordu. Columbia Üniversitesi’ndeki “Demokratik Toplum” isimli radikal öğrenci grubuna yardımcı oluyordu. Mezun olduktan sonra Princeton’a gitti. 1963 yılında burada doktorasını tamamladı. Bu arada giderek sağa kayıyordu.

Otuz yaşında Harvard’da profesör oldu. 1974 yılında en bilinen eseri Anarchy, State, and Utopia’yı (Anarşi, Devlet ve Ütopya) yayınlandı. Kitap Harvard’dan çalışma arkadaşı John Rawls’ın (1921–2002) üç yıl önce yayınlanan Theory of Justice (Adalet Teorisi) isimli kitabına cevap olarak kaleme alınmıştı.

John Rawls kitabında devletin yoksullara yardımcı olmak için refahın dağılımını düzenlemekle görevli olduğunu savunuyordu. Robert Nozick ise buna karşılık bireylerin kendi “varlığını” koruma hakkının altını çizdi. Vatandaşların hayatına mümkün olduğunca az karışan bir devlet yapısını savundu. Kitabının en bilinen bölümlerinden birinde yüksek vergi oranlarını eleştiriyordu. Kullandığı bu argümanlar Ronald Reagan (1911–2004) döneminde ABD’li muhafazakarlar tarafından benimsenecekti.

Anarchy, State, and Utopia isimli kitabı ile ünlenen Robert Nozick aslına bakılırsa takipçileri ile tam olarak uyuşmuyordu. Pek çok muhafazakardan farklı olarak eşcinsel haklarını, uyuşturucunun serbest bırakılmasını ve fahişeliğin yasallaşmasını savunuyordu. Bu duruşu onun minimum devlet anlayışının doğrudan bir sonucuydu.

1981 yılında bir diğer çok okunan eseri Philosophical Explanations (Felsefi Açıklamalar) yayınlandı. Aynı yıl Harvard Üniversitesi felsefe bölümünün başkanı oldu. Altmış üç yaşında mide kanserinden öldü.

Ek Bilgiler

1. “Anarchy, State, and Utopia” 1975 yılında Ulusal Kitap Ödülü aldı. Dört yıl önce John Rawls’ın “A Theory of Justice” isimli kitabı aday gösterilmesine rağmen bu ödüle layık görülmemişti.
2. Robert Nozick, 1985 yılında Massachusetts eyaletinin Cambridge kentindeki bir kitapçıda Gjertrud Schnackenberg (1953–) tarafından yazılmış bir şiir kitabı buldu. Kitaptan o kadar çok etkilenmişti ki hepsini orada okuyuverdi. Ardından yazarla tanışmaya karar verdi. 1987 yılında evlendiler.
3. 1997 yılında Robert Nozick ve John Rawls farklılıklarını bir kenara bırakarak bir grup filozofla beraber Yüksek Mahkeme’ye bireylerin doktor eşliğinde kendilerini öldürme hakkını içeren bir başvuru yaptılar. Mahkeme kendilerine “Rüya Takımı” diyen bu filozofların dilekçesini oybirliğiyle reddetti ve daha önce görülmüş iki davaya dayanarak (Washington Eyaleti Glucksberg’e Karşı ve Vacco Quill’e Karşı) ötenazinin anayasal bir hak olmadığının altını çizdi.