Genel Kültür

Mata Hari Kimdir?

Asıl adı Margaretha Zelle (1876–1917) olan Mata Hari, egzotik bir dansçı ve I. Dünya Savaşı sırasında Almanlar hesabına casusluk yapan bir fahişeydi. Hayatı ve casusluk kariyeri ile büyük bir üne kavuşmuş, kitap ve filmlere ilham kaynağı olmuştur. Pek çokları Mata Hari’nin özgür ruhlu cinselliği için haksız yere suçlandığını ve başarısızlıkları için bir günah keçisi arayan Fransızlar tarafından kullanıldığını düşünmektedir.

Hollanda vatandaşı olan Zelle on altı yaşındayken okul müdürü ile ilişkisi olduğu için okuldan uzaklaştırıldı. On sekiz yaşında Hollandalı bir askerle evlendi. Onunla birlikte günümüzde Endonezya olan, o zamanların Hollanda sömürgesi Dutch East Indies’e gitti. Adam kötü bir eşti. Zelle’ye frengi bulaştırdı ve birkaç yıl sonra boşandılar.

Avrupa’ya dönen Zelle 1903 yılında Paris’e gitti. Burada gece klüplerinde dans etmeye başladı ve Mata Hari takma adını kullandı. Bu lakap Endonezya dilinde “günün gözü” anlamına gelmekteydi. Egzotik kostümleri ve striptiz hareketleri, yerel Endonezya danslarından esinlenmişti.

Fransa’da yaşanan Bella Epoque (Güzel Dönem) döneminde büyük bir heyecan yaratmış ve pek çok taklitçiye ilham vermişti. Bella Epoque, Fransa’da 1871-1914 yılları arasında ekonomide refah ve sanatta canlılığın yaşandığı döneme verilen addır. Bu dönemde Fransız seçkinlerinden Mata Hari’ye aşık olan pek çok kişi vardı. Bunların arasında önde gelen iş adamları ve askerler de bulunuyordu.

I. Dünya Savaşı başladığında Mata Hari artık Avrupa çapında tanınan bir kadındı. Kıtanın her yerinde dans etmekteydi. Savaş patlak verdiğinde Berlin’deydi. Tarafsız kalan Hollanda’nın vatandaşı olarak Avrupa’nın savaşan güçleri arasında özgürce seyahat etme hakkına sahipti. Savaş boyunca Fransa, Almanya, İngiltere, Hollanda ve İspanya’ya gitti.

Tutuklanmasından yüzyıl sonra bile onun yaşadıkları ile ilgili pek çok ayrıntı hâlâ belirsizliğini korumaktadır. Hem Alman hem de Fransız güçlerinden ona aşık olan rütbeli subaylar vardı. Göründüğü kadarıyla her iki taraf için de ajanlık yapmışsa da gerçekten önemli sırlar öğrenip öğrenmediği belirsizdir.

1917 yılında Fransızlar adının casus olarak geçtiği bir Alman mesajını deşifre edince Şubat ayında tutuklandı. Hızla yargılandı ve ölüme mahkum edildi. 15 Ekim sabahı son gösterisini yaptı. Onu kurşuna dizecek olan bölüğe bir öpücük gönderdi ve gözlerinin bağlanmasını reddetti. Öldüğü zaman kırk bir yaşındaydı.

Ek Bilgiler

  1. 1931 yılında çekilen bir filmde Mata Hari’yi ünlü artist Greta Garbo (1905–1990) canlandırdı.
  2. Mata Hari içinde vermut, nar suyu, limon suyu ve şeker bulunan bir kokteylin adıdır.
  3. Mata Hari ile ilgili Fransız ordusunda bulunan dosya, 2017 yılına kadar açılmayacak. Hollandalı avukatlar 2001 yılında Mata Hari’nin adının temize çıkması için dava açtılar. İddiaları hükümet tarafından kendisine komplo kurulduğuydu